काठमाडौं, चैत्र १९ ।
नेपाल आयल निगमले नेपालमा पनि आजबाट युरो–४ मापदण्डको तेल आयात गरी बिक्री वितरण सुरु गर्ने भएको छ । आजैदेखि औपचारिक रूपमा नै युरो–४ मापदण्डको पेट्रोल, डिजेल, मट्टीतेल र हवाई इन्धनमा समेत युरो–४ आयात गर्ने निगमले जनाएको छ ।

योभन्दा अगाडिसम्म नेपालमा मित्र राष्ट्र भारतबाट युरो–३ को तेल मात्रै आयात हुँदै आएको थियो । आजैबाट भारतले पनि युरो–४ तेल अनिवार्य गरिने भएको छ । भारतले आजदेखि युरो–४ मुनिको मापदण्डका पेट्रोलियम उत्पादन र वितरणमा पूर्ण रोक लगाएकाले सोहीअनुसार नेपालले पनि त्यसको लाभ पाउन लागेको हो ।

सन् २००७ मा नै युरो–४ मापदण्डको इन्धनको अवधारणा आए तापनि सन् २०१० मा विश्व बजारमा लागू भएको थियो । नेपालमा हाल वार्षिक एक खर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको तेल आयात हुने गरेको छ ।

युरो–४ को मापदण्ड के छ ?
युरो–४ मापदण्डको तेलमा युरो–३ मापदण्डको तेलमा भन्दा सल्फरको मात्रा कम हुने र त्यसले वातावरणलाई वायु मण्डललाई स्वच्छ राख्न थप सहयोग गर्छ । महत्वपूर्ण कुरा के छ भने, युरो–४ मापदण्डको तेलमा ४० पीपीएमको सल्फर हुन्छ । जुन अहिले प्रयोगमा रहेको पेट्रोलमा १५० र डिजेलमा ३५० पीपीएम हुन्छ ।

सल्फरको मात्रा कम हुनु नै यसको महत्वपूर्ण विशेषता रहेको छ । कार्बन उत्सर्जनका हिसाबले उत्पादित तेलको गुणस्तरलाई युरोपेली उत्सर्जन मापदण्ड (युरोपियन इमिशन स्ट्याण्डर्ड)अनुसार वर्गीकरण गरिएको हो । युरो–१ देखि युरो–६ मापदण्डसम्मको तेल विश्वमा उत्पादन र प्रयोग हुँदै आएको छ ।

युरो–४ मापदण्डको तेलको फाइदा
सवारीको धुवाँलाई कम गर्न सहयोगी हुने युरो–४ गुणस्तरको तेलले न्यून परिमाणमा प्रदूषण उत्सर्जन गर्छ । यो सवारीका कारण हुने प्रदूषण घटाउन पनि प्रभावकारी हुनेछ । युरो–४ मापदण्डको इन्धनमा सल्फरको मात्रा कम हुन्छ । जसका कारण सवारीसाधनको कार्य क्षमता पनि बढ्छ भने प्रदूषण पनि यसले कम गर्न सहयोग गर्छ ।

यसले तेलकै कारण सवारीको इञ्जिनमा पर्ने असरमा पनि कमी ल्याउँछ र इञ्जिनको आयु पनि बढाउन सहयोग गर्छ । अहिले व्यावसायीले युरो–४ मापदण्डको इञ्जिनयुक्त गाडी भित्र्याइरहेका कारण पनि यही मापदण्डको इन्धन ल्याउँदा थप फाइदा हुने देखिन्छ ।

हाल प्रयोगमा आएकोभन्दा कति महँगो ?
यद्यपि, युरो–४ मापदण्डको इन्धन मूल्य युरो–३ भन्दा महँगो हुन्छ । युरो–४ मापदण्डको तेल उत्पादन गर्न प्रशोधन लागत नै बढी हुने भएकाले यो युरो–३ भन्दा केही महँगो पर्दछ । नेपाल आयल निगमकाअनुसार युरो–४ स्ट्याण्डर्डको तेल मूल्यका हिसाबले हालभन्दा थोरै मात्र महँगो हुनेछ ।

नेपालमा यसअघि पनि युरो–४ मापदण्डको तेल ल्याइसकेको छ । गत वर्ष भारतले गरेको अघोषित नाकाबन्दीको समयमा चीनबाट १३ लाख लिटर पेट्रोल आयात भएको थियो । उक्त पेट्रोल युरो–४ मापदण्डको रहेको थियो । सो पेट्रोल उपत्यकाका निजी सवारीसाधनलाई मात्रै वितरण गरिएको थियो ।

इन्धन लिन चीन गएको नेपाली टोलीले युरो–३ मापदण्डको आयात गरिरहेको कारण देखाउँदै सोही मापदण्डको पेट्रोल उपलब्ध गराउन आग्रह गरेको थियो । तर, चीनले सन् २०१७ देखि युरो–३ उत्पादन बन्द गरी युरो–४ मापदण्डको तेललाई अनिवार्य गर्न लागेको भन्दै युरो–३ को तेल दिन नसक्ने जवाफ दिएको थियो ।