दरबारसँग सम्बन्धित फरक समुदायलाई सहभागी गराइने ‘खाँ पिहाँवइगु’ जात्रामा गुठियारले जामा लगाई खड्ग, ढाल र तरबार हातमा बोकेर नगरका विभिन्न टोलमा तत्कालीन युद्धकला प्रदर्शन गर्दछन् । तत्कालीन दरबारबाट निकालिने यो जात्रालाई थहनेया टोल (माथिल्लो टोल)को रूपमा इनाएटोल, दुईपोखरी हुँदै दिगु भैरवसम्म र कोहनेया टोल (तल्लो टोल)को रूपमा दथुटोल हुँदै बालकुमारीसम्म प्रदर्शन गरिएको थियो ।

जात्रामा दशैँको नवमीमा तलेजु भवानीलाई चढाइएको बलि र कोतभित्र अवस्थित देवता र दरबारको राजदण्डलाई सम्मिलित गराएर नगर परिक्रमा गराइन्छ । विशेषगरी यो जात्रामा नायः पःमां (तत्कालीन दरबारका प्रशासक, श्रेष्ठ थरका), कर्माचार्य, जोशी, कुटु, प्याथः (प्रजापति), खड्गी समुदायको प्रत्यक्ष सम्लग्नता रहन्छ । जात्रामा महानवमीको राति तलेजुमा बलि दिइएको खःम्येको (राँगाको) टाउकोलाई समेत नगर परिक्रमा गराई प्रदर्शन गरिन्छ ।

जात्राका अवसरमा बालकुमारी भुईंफसी (कुभिण्डाे) मार हानेर बलि दिइन्छ । बलि दिइएको कुभिन्डो प्रसादको रूपमा लिए रोगबाट बच्न सकिने जनविश्वास रहेको छ । जात्राको अन्तिममा भुईंफसी (मार हान्ने) भएकाले यसलाई भुईंफसी पालेगु जात्रा पनि भनिन्छ । जात्रा अवलोकनका लागि स्थानीयबासीको ठूलो भीड लाग्ने गर्दछ ।

पायःद्यो : जात्रा सम्पन्न
विजयादशमीको मध्यरातको समयमा मनाइने भक्तपुरको तलेजुमा पायःद्यो (खड्ग ) जात्रा गएराति सम्पन्न भएको छ । तलेजु भवानीको साक्षात रूप मानिने पायःद्यो (खड्ग देवता) लाई रातो कपडाले बरेर युद्ध कवच पहिर्‍याइ जात्रा मनाइने गरिन्छ । विजयादशमीको राति तलेजु आगम मन्दिरको खँ कुथि कोठावाट तान्त्रिक विधिपूर्वक पूजा गरिएका बलि पात्र र शस्त्र, अस्त्रसहित तलेजुको प्रतिरूप पाय: द्यो तलेजुका मूल आचाजु, पुरोहितले राजोपाद्यायलाई खड्ग हस्तान्तरण गरेपछि जात्रा प्रारम्भ हुने गर्दछ । जात्राको क्रममा तलेजुमा सम्बद्ध राजोपाध्यायले पायः द्योलाई आफ्नो काँधमा बोकेर तलेजु मूलचोकबाट बेको चोक पुगेपछि सर्वसाधारणका लागि पूजा र दर्शन गर्न दिने परम्परा छ । पायःद्यो दरबार स्क्वायरस्थित स्वर्णद्वार पुगेपछि पङ्क्तिबद्ध रूपमा प्रतिक्षारत रहेका नवदुर्गा देवगणलाई पालैपालो मन्त्रसिद्धि प्रदान गरिन्छ । तलेजु भवानीबाट मन्त्रसिद्धि प्राप्तिपछि पायः द्यो नवदुर्गा देवगणसहित यात्रापथमा अगाडि बढ्ने प्रचलन रहेको छ । जात्रा चन्द्रमासको तिथि र गतिका आधार मनाइन्छ ।

सेतो घोडा जात्रा सम्पन्न
तलेजु भवानीका बाहनको प्रतिक सेतो घोडाको जात्रा गएराति सम्पन्न भएको छ । ऐतिहासिक तथा साँस्कृतिक महत्वको घोडा जात्रा प्रत्येक वर्ष विजयादशमी र एकादशीको रात्रिकालीन समयमा गर्ने परम्परा छ । जात्रा अगाडि तलेजुका चार मूल नाइके, आचाजु, जोशी, राजोपाध्यायबाट तान्त्रिक विधिअनुरूप तलेजु भवानीलाई कालरात्री पूजा, टीका साइत पूजा गरी बिसर्जन गरिन्छ । पूजा सम्पन्न भएपछि घोडालाई विधिवत् रूपमा पूजा गरी भेँडाको बलि दिइसकेपछि भक्तपुर नगरमा दुलाइ घोडा जात्रा सुरु गरिने पूजारी नरेन्द्र जोशीले बताए । घोडालाई तलेजुको मूलचोकवाट बाहिर ल्याइसकेपछि भक्तपुर नगरको तल्लो टोल दरबार क्षेत्रवाट खौमा, इटाछेँ, भार्वाचो, वंशगोपाल, भुजीकोखा, नारायणचोक र माथिल्लो टोल दरबार क्षेत्र खिछेँ, चोछेँ, भोलाछेँ, थालाछेँ, दत्तात्रय, गोलमढी, सुकुलढोका र टौमढी हुँदै नारायणचोकसम्म घुमाइ जात्रा सम्पन्न गरिने गरिन्छ ।