काठमाडाैं, बैशाख २४ ।
कीर्तिपुरको प्यंगः थाँबाट रातो मच्छिन्द्रनाथ र ‘जीवित देवी’ भनिने याकः मिसा (एक्ली केटी) को प्रतिमूर्ति आज आइतबार हटाइएको छ ।

कीर्तिपुर नगरपालिकाको सक्रियतामा नगर प्रहरी र जनपद प्रहरीसमेत परिचालन गरेर आइतबार साँझ साढे ६ बजेतिर दुबै मूर्ति झिकिएको हो ।

अहिले ती मूर्ति नगरपालिकामा लगेर राखिएको प्यंगः थाँस्थित सुखी गःछेँ समाजका सचिव नारायण महर्जनले बताएका छन् । समाजकै अगुवाइमा गत मंसिर १५ गते यी मूर्ति यहाँ प्रतिस्थापन गरिएका थिए ।

रातो मच्छिन्द्रनाथको नित्य पूजा गर्ने पुजारीहरूको संगठन श्री ह्यगृव भैरवनाथ तथा ३२ पाञेजु संघले ती मूर्ति हटाइएन भने यसपालिको जात्रामा आफूहरू फूल-प्रसाद लिएर प्यंगः थाँ नजाने अडान लिँदै आएको छ ।

प्यंगः थाँकी जीवित देवी याक: मिसालाई फूल-प्रसाद चढाउन जाने चलन रथ यात्रा जत्तिकै पुरानो भएको जनविश्वास रही आएकाे छ । रातो मच्छिन्द्रनाथको जात्रा कम्तिमा १४ सय वर्षदेखि चल्दै आएको मानिन्छ ।

‘सदियौँदेखि चल्दै आएको परम्परा रोकियोस् भन्ने हाम्रो पनि मनसाय होइन,’ सचिव महर्जनले भने, ‘हामीले पवित्र भावना र आस्था राखेर प्यंगः थाँमा रातो मच्छिन्द्रनाथ र याक: मिसाको प्रतिमूर्ति राखेका थियौँ । आज त्यसलाई झिक्न आउँदा पनि हामीले कुनै प्रतिकार गरेनौँ ।’

यसअघि, ललितपुर महानगर र कीर्तिपुर नगरपालिकाका मेयरको उपस्थितिमा रातो मच्छिन्द्रनाथ जात्राका सरोकारवाला समूहहरूको बैठकले ‘रातो मच्छिन्द्रनाथको प्रतिमूर्ति स्थापना गर्नु धर्म र संस्कृतिको मर्मविपरीत’ भन्दै कीर्तिपुरबाट दुबै मूर्ति हटाउने निर्णय गरेको थियो ।

आज पनि मच्छिन्द्रनाथको रथ लगनखेलबाट तानेर जावलाखेल लैजानुभन्दा चार दिनअघि मूल पुजारी (पाञेजु) खाली खुट्टा हिँडेर प्यंगः थाँ आउँछन् र प्यंगः थाँबासीले मच्छिन्द्रनाथकी जीवित ‘प्रेमिका’ मान्ने लक्ष्मीकुमारी महर्जनलाई फूल र प्रसाद चढाउँछन् ।

प्यंगः थाँको जुन मन्दिरमा मच्छिन्द्रनाथ र याकः मिसाको मूर्ति प्रतिस्थापन गरियो, त्यहाँ पहिले ढुंगाको आसन र आसनकाे सामुन्ने तीन वटा मण्डपबाहेक अरू दैवी मूर्ति केही थिएन ।

उक्त ढुंगाको आसन र मण्डपको यहाँ ठूलो महत्व छ, किनभने त्यही ढुंगामाथि बसेर रातो मच्छिन्द्रनाथका पुजारीले मण्डपमा बसेकी याकः मिसा अर्थात् लक्ष्मीकुमारीलाई फूल-प्रसाद दिने गर्छन् । लक्ष्मीले प्रसाद लिइसकेपछि उनकै खलकका अरू कुमारी कन्याहरूले लिने चलन पनि रहेकाे छ । त्यसपछि कीर्तिपुरका अन्य महर्जन समुदायका अविवाहित केटीहरू यो विधिमा सरिक हुन्छन् ।