काठमाडाैं, कार्तिक १ ।
हिन्दु धर्मावलम्बीको महान् चाड दशैँअन्तर्गत आज बुधबार नवरात्रको चौथो दिन माता कुष्माण्डा भगवतीको उपासना गर्दे पूजाआजा गरी मनाइँदैछ ।

कृष्माण्डालाई सृष्टिको आदिस्वरूप र आदिशक्ति भनी पुकार्ने गरिन्छ । आश्विन शुक्लपक्षको चतुर्थी तिथिका दिन दुर्गा भगवतीको चौथो शक्तिको रूपमा प्रादुर्भाव भएकी श्री कृष्माण्डा देवीको पूजा आरधना हुने धार्मिक मान्यता छ । कृष्माण्डा भगवतीलाई संसारकी आदि माताको रूपमा पुकार्ने गरिन्छ ।

शास्त्रअनुसार ब्रह्माण्डको सृष्टि अगाडि चारैतर्फ अन्धकारमय थियो । सृष्टिविहीन आदिकालमा यिनले अण्ड अर्थात् ब्रह्माण्डको उत्पत्ति गराएकाले यिनको नाम कृष्माण्डा रहन गएको धार्मिक विश्वास रहिआएको छ ।

कृष्माण्डको अर्थ कुभिण्डो हो । उष्ण हावापानीको प्रकृतिमा हुर्किने तर भित्री गुण शीतप्रद हुने फल कुभिण्डोलाई कृष्माण्डा देवीको प्रतिक मानेर दशैँमा यसको पूजाआजा गर्ने चलन छ । शक्तिपीठ तथा देवी मन्दिरहरूमा कुभिण्डाको विधिपूर्वक पूजा गरी यस्को बलि समेत चढाउने गरिन्छ ।

कृष्माण्डा भगवतीले आफ्ना आठ हातहरूमा क्रमशः दायाँतर्फ कमण्डलु, धनुष, वाण, कमलको फूल र बायाँतर्फ अमृतपूर्ण कलश, चक्र, गदा र आठौं हातमा सबै सिद्धि प्रदान गर्ने जपमाला धारण गरेकी हुन्छन् । माता कुष्माण्डालाई विशेषगरि सेतो वस्तुको परिकार अधिक प्रिय हुने मान्यता रहेको छ ।