काठमाडौं, माघ २८ ।
हरेक वर्ष पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि हिन्दू धर्मावलम्बीहरूले श्रद्धापूर्वक वाचन र श्रवण गर्दै आएको श्री स्वस्थानी ब्रतकथा आज पूजाआजा गरी समापन गरिँदैछ ।

ब्रत बस्ने प्रत्येक महिला, पुरुषहरूले महिनाभरी स्नान गरी मध्यान्ह श्री स्वस्थानीको पूजा गरी एक छाक खाएर बसेका खण्डमा पूण्य मिल्ने तथा मनोकांक्षा पूरा हुने धार्मिक विश्वास रहेको छ । सत्य युगमा हिमालयकी पुत्री पार्वतीले महादेव स्वामी पाउनका लागि बिष्णुको सल्लाहअनुसार निराहार रहेर स्वस्थानीको ब्रत गर्दा आफ्नो मनोकांक्षा पूर्ण भएको र पछि उहाँले लोककल्याणका निम्ति सो ब्रत कथा प्रचार–प्रसार गराई गरिब तथा दुःखीको उद्दार गर्नुभएकाले परम्परागत रूपमा यो कथा प्रचलित हुँदै आएको मानिन्छ ।

आज ब्रत समाप्तिका दिन श्री स्वस्थानीको पूजा गरी चढाइने एक सय आठ रोटी, पान, कुड्का सुपारीलगायत सामग्रीमध्ये आठ–आठ रोटी, सुपारी र पानलगायत सामग्री आफ्ना श्रीमानलाई, श्रीमान नभए छोरालाई, छोरा पनि नभए मीत छोरालाई दिने र मीत छोरा पनि नभए आफ्नो इच्छा पूरा होस् भनी खोलामा लगेर बगाई दिने र बाँकी ब्रतालु स्वयमले खाने प्रचलन छ ।

सो अवधिभर पशुपति, गौरीघाट, गणेश मन्दिर, शालीनदी तथा सतीदेवीको अङ्ग पतन भएका स्थानमा पूजाआजा गरेमा मोक्ष मिल्ने धार्मिक विश्वासका साथ ती स्थानमा भक्तजनहरूको घुईचो लाग्न गर्छ ।

३१ अध्याय रहेको सो कथाको १२ औँ अध्यायमा श्री स्वस्थानीको महिमाबारे बर्णन गरिएको र श्रद्धापूर्वक स्वस्थानीको ब्रत बसी कथा बाचन तथा श्रवण गरेमा दुःख तथा रोगव्याधि नाश हुने र मनले चिताएको पुग्ने पार्वती, गोमा र नवराजजस्ता पात्रका माध्यमबाट देखाइएको छ ।